ળ’ કહે
ભાષાશાસ્ત્રી તમે મને અવગણ્યો
તો યે મેં સહ્યું શાંતિથી
દીધું અક્ષરમાળ પૂરી થઈ ત્યાં
છેલ્લે હીણું સ્થાન ને
ના કો વાક્યમહીં ન શબ્દમહીં યે
આરંભસ્થાને મૂક્યો
એ અન્યાય હજી ન હોય પૂરતો
તેવી રીતે તો મને
ધક્કેલી દઈ દૂર કેમ મૂકતા
સ્થાને ‘ળ’ને શેં ‘લ’ને?
મારે ના ફરિયાદ કોઈ કરવી
છે પૂછવું ફક્ત આ
કે ‘કાળ’ ‘પીળું’ અને
‘કાળા’ ‘વાળ’ મહીં જરી મૂકી જુઓ
મારી જગ્યાએ ‘લ’ને!!
(ક્ષેપક)
‘ઢાળ’ ને ‘ગાળ’ માં શું કદી યે સ્થાન
‘ળ’નું ‘લ’ લઈ શકે?
જાઓ ‘મેળામાં’ ને કહી તો જુઓ
ગયા’તા અમે ‘મેલામાં’!
કડવી બદામ
તારી આ સૃષ્ટિ કેરું
જગતપતિ કહે આંકવું કેમ દામ?
રંગો ને રૂપ જોઈ મીઠી ધારેલ તે તો
કડવી જ નીકળી કોઈ જાણે બદામ!
* * *
શું ભાગ્ય!
(મિશ્ર-સોનેટ)
આકાશને ઝુમ્મર કો મઢેલા
તારા કશી તારી અપૂર્વ આભા
જે સ્વર્ગની સુંદરતા બનીને
રેલી રહે તેજલ રશ્મિધારા
પૃથ્વી થકી કેટલું ઉચ્ચ આસન
બિરાજવાને યુગના યુગોથી
અમાસમાં યે અદકો પ્રકાશ
શું ભાગ્ય તારા તવ તેજવંત
કહું અરે ત્યાં અહીં શું નિહાળું
જડાયલા પાય ઉખેડી દૈને
તું ઊડવા મુક્ત મથંત વ્યર્થ
વ્યથાથી ઈર્ષ્યાભરી આંખડીએ
નિહાળતો મસ્ત ઊડી રહેલા
પૃથ્વીપટે કોઈક આગિયાને!
દ્હાડે ય રાત્રિ!
‘રંગો ગુલાબી મધુરા અવ નીલ લાગે
સોનેરી તેજઝરણે પણ શ્યામ જાગે
ઘેરી ઉદાસી જગમાં સઘળે છવાયે
દ્હાડે ય હું
તારા-શશી-રહિત રાત્રિ નિહાળું… ?’
‘…હાયે તારા દુઃખે ઈહ જગ લહે ગ્લાનિઘેર્યું,
તું શાથી?’
‘ના, ના, હું તો નીરખું સહુ
ગોગલ્સના કાચમાંથી!’
ळ’ कहे
भाषाशास्त्री तमे मने अवगण्यो
तो ये में सह्युं शांतिथी
दीधुं अक्षरमाळ पूरी थई त्यां
छेल्ले हीणुं स्थान ने
ना को वाक्यमहीं न शब्दमहीं ये
आरंभस्थाने मूक्यो
ए अन्याय हजी न होय पूरतो
तेवी रीते तो मने
धक्केली दई दूर केम मूकता
स्थाने ‘ळ’ने शें ‘ल’ने?
मारे ना फरियाद कोई करवी
छे पूछवुं फक्त आ
के ‘काळ’ ‘पीळुं’ अने
‘काळा’ ‘वाळ’ महीं जरी मूकी जुओ
मारी जग्याए ‘ल’ने!!
(क्षेपक)
‘ढाळ’ ने ‘गाळ’ मां शुं कदी ये स्थान
‘ळ’नुं ‘ल’ लई शके?
जाओ ‘मेळामां’ ने कही तो जुओ
गया’ता अमे ‘मेलामां’!
कडवी बदाम
तारी आ सृष्टि केरुं
जगतपति कहे आंकवुं केम दाम?
रंगो ने रूप जोई मीठी धारेल ते तो
कडवी ज नीकळी कोई जाणे बदाम!
* * *
शुं भाग्य!
(मिश्र-सोनेट)
आकाशने झुम्मर को मढेला
तारा कशी तारी अपूर्व आभा
जे स्वर्गनी सुंदरता बनीने
रेली रहे तेजल रश्मिधारा
पृथ्वी थकी केटलुं उच्च आसन
बिराजवाने युगना युगोथी
अमासमां ये अदको प्रकाश
शुं भाग्य तारा तव तेजवंत
कहुं अरे त्यां अहीं शुं निहाळुं
जडायला पाय उखेडी दैने
तुं ऊडवा मुक्त मथंत व्यर्थ
व्यथाथी ईर्ष्याभरी आंखडीए
निहाळतो मस्त ऊडी रहेला
पृथ्वीपटे कोईक आगियाने!
द्हाडे य रात्रि!
‘रंगो गुलाबी मधुरा अव नील लागे
सोनेरी तेजझरणे पण श्याम जागे
घेरी उदासी जगमां सघळे छवाये
द्हाडे य हुं
तारा-शशी-रहित रात्रि निहाळुं… ?’
‘…हाये तारा दुःखे ईह जग लहे ग्लानिघेर्युं,
तुं शाथी?’
‘ना, ना, हुं तो नीरखुं सहु
गोगल्सना काचमांथी!’
La’ Kahe
Bhashashastri tame mane avaganyo
To ye men sahyun shantithi
Didhun aksharamal puri thai tyan
Chhelle hinun sthan ne
Na ko vakyamahin n shabdamahin ye
Aranbhasthane mukyo
E anyaya haji n hoya purato
Tevi rite to mane
Dhakkeli dai dur kem mukata
Sthane 'la’ne shen 'la’ne?
Mare na fariyad koi karavi
Chhe puchhavun fakta a
Ke ‘kala’ ‘pilun’ ane
‘kala’ ‘vala’ mahin jari muki juo
Mari jagyae 'la’ne!!
(kshepaka)
‘dhala’ ne ‘gala’ man shun kadi ye sthana
'la’nun ‘la’ lai shake? Jao ‘melaman’ ne kahi to juo
Gaya’ta ame ‘melaman’!
kadavi badama
Tari a srushti kerun
Jagatapati kahe ankavun kem dama? Rango ne rup joi mithi dharel te to
Kadavi j nikali koi jane badama!
* * *
Shun bhagya!
(mishra-soneta)
Akashane zummar ko madhela
Tara kashi tari apurva abha
Je svargani sundarata banine
Reli rahe tejal rashmidhara
Pruthvi thaki ketalun uchch asana
Birajavane yugana yugothi
Amasaman ye adako prakasha
Shun bhagya tara tav tejavanta
Kahun are tyan ahin shun nihalun
Jadayala paya ukhedi daine
Tun udava mukta mathanta vyartha
Vyathathi irshyabhari ankhadie
Nihalato masta udi rahela
Pruthvipate koik agiyane!
dhade ya ratri!
‘rango gulabi madhura av nil lage
Soneri tejazarane pan shyam jage
Gheri udasi jagaman saghale chhavaye
Dhade ya hun
Tara-shashi-rahit ratri nihalun… ?’
‘…haye tara duahkhe ih jag lahe glanigheryun,
Tun shathi?’
‘na, na, hun to nirakhun sahu
gogalsana kachamanthi!’
Ḷa’ kahe
Bhāṣhāshāstrī tame mane avagaṇyo
To ye men sahyun shāntithī
Dīdhun akṣharamāḷ pūrī thaī tyān
Chhelle hīṇun sthān ne
Nā ko vākyamahīn n shabdamahīn ye
Āranbhasthāne mūkyo
E anyāya hajī n hoya pūrato
Tevī rīte to mane
Dhakkelī daī dūr kem mūkatā
Sthāne ‘ḷa’ne shen ‘la’ne?
Māre nā fariyād koī karavī
Chhe pūchhavun fakta ā
Ke ‘kāḷa’ ‘pīḷun’ ane
‘kāḷā’ ‘vāḷa’ mahīn jarī mūkī juo
Mārī jagyāe ‘la’ne!!
(kṣhepaka)
‘ḍhāḷa’ ne ‘gāḷa’ mān shun kadī ye sthāna
‘ḷa’nun ‘la’ laī shake? Jāo ‘meḷāmān’ ne kahī to juo
Gayā’tā ame ‘melāmān’!
kaḍavī badāma
Tārī ā sṛuṣhṭi kerun
Jagatapati kahe ānkavun kem dāma? Rango ne rūp joī mīṭhī dhārel te to
Kaḍavī j nīkaḷī koī jāṇe badāma!
* * *
Shun bhāgya!
(mishra-soneṭa)
Ākāshane zummar ko maḍhelā
Tārā kashī tārī apūrva ābhā
Je svarganī sundaratā banīne
Relī rahe tejal rashmidhārā
Pṛuthvī thakī keṭalun uchch āsana
Birājavāne yuganā yugothī
Amāsamān ye adako prakāsha
Shun bhāgya tārā tav tejavanta
Kahun are tyān ahīn shun nihāḷun
Jaḍāyalā pāya ukheḍī daine
Tun ūḍavā mukta mathanta vyartha
Vyathāthī īrṣhyābharī ānkhaḍīe
Nihāḷato masta ūḍī rahelā
Pṛuthvīpaṭe koīk āgiyāne!
dhāḍe ya rātri!
‘rango gulābī madhurā av nīl lāge
Sonerī tejazaraṇe paṇ shyām jāge
Gherī udāsī jagamān saghaḷe chhavāye
Dhāḍe ya hun
Tārā-shashī-rahit rātri nihāḷun… ?’
‘…hāye tārā duahkhe īh jag lahe glānigheryun,
Tun shāthī?’
‘nā, nā, hun to nīrakhun sahu
gogalsanā kāchamānthī!’
Source : ગીતા પરીખ