છપ્પા
તિલક કરતાં ત્રેપન વહ્યાં, જપમાળાનાં નાકાં ગયાં
તીરથ ફરી ફરી થાકયા ચરણ, તોય ન પોહોંચ્યાં હરિને શરણ
કથા સુણી સુણી ફૂટ્યા કાન, અખા તોય ન આવ્યું બ્રહ્મજ્ઞાન
એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ
પાણી દેખી કરે સ્નાન, તુલસી દેખી તોડે પાન
એ તો અખા બહુ ઉત્પાત, ઘણા પરમેશ્વર એ ક્યાંની વાત
આંધળો સસરો ને શણગટ વહુ, એમ કથા સાંભળવા ચાલ્યા સહુ
કહ્યું કંઈ ને સમજ્યું કંઈ, આંખનું કાજળ ગાલે ઘસ્યું
ઊંડો કુવો ને ફાટી બોક, શિખ્યું સાંભળ્યું સર્વે ફોક
જો જો રે મોટાના બોલ, ઊજડ ખેડે બાજ્યું ઢોલ
અંધ અંધ અંધારે મળ્યા, જ્યમ તલમાં કોદરા ભળ્યા
ન થાયે ઘેંસ ને ન થાય ઘાણી, કહે અખો એ વાતો અમે જાણી
દેહાભિમાન હૂતો પાશેર, તે વિદ્યા ભણતાં વધ્યો શેર
ચર્ચાવાદમાં તોલે થયો, ગુરુ થયો ત્યાં મણમાં ગયો
અખા એમ હલકાથી ભારે હોય, આત્મજ્ઞાન મૂળગું ખોય
સસાશીંગનું વહાણ જ કર્યું, મૃગતૃષ્ણામાં જઈને તર્યું
વંધ્યાસુત બે વા’ણે ચઢ્યા, ખ પુષ્પ વસાણાં ભર્યાં
જેવી શેખસલીની ચાલી કથા, અખા હમણાં ને આગળ એવા હતા
જ્યાં જોઈએ ત્યાં કૂડેકૂડ; સામાસામી બેઠા ઘૂડ
કો આવી વાત સૂર્યની કરે, તે આગળ લેઈ ચાંચ જ ધરે
અમારે હજાર વર્ષ અંધારે ગયાં, તમે આવા ડાહ્યા બાળક ક્યાંથી થયા?
અખા મોટાની તો એવી જાણ, મૂકી હીરો ઉપાડે પહાણ
ગુરુ કીધા મેં ગોકુળનાથ, નગુરા મનને ઘાલી નાથ
મન મનાવી સગુરો થયો, પણ વિચાર તો નગુરાનો જ રહ્યો
ધન લે ને ધોકો નવ હરે, એ ગુરુ કલ્યાણ શું કરે!
छप्पा
तिलक करतां त्रेपन वह्यां, जपमाळानां नाकां गयां
तीरथ फरी फरी थाकया चरण, तोय न पोहोंच्यां हरिने शरण
कथा सुणी सुणी फूट्या कान, अखा तोय न आव्युं ब्रह्मज्ञान
एक मूरखने एवी टेव, पथ्थर एटला पूजे देव
पाणी देखी करे स्नान, तुलसी देखी तोडे पान
ए तो अखा बहु उत्पात, घणा परमेश्वर ए क्यांनी वात
आंधळो ससरो ने शणगट वहु, एम कथा सांभळवा चाल्या सहु
कह्युं कंई ने समज्युं कंई, आंखनुं काजळ गाले घस्युं
ऊंडो कुवो ने फाटी बोक, शिख्युं सांभळ्युं सर्वे फोक
जो जो रे मोटाना बोल, ऊजड खेडे बाज्युं ढोल
अंध अंध अंधारे मळ्या, ज्यम तलमां कोदरा भळ्या
न थाये घेंस ने न थाय घाणी, कहे अखो ए वातो अमे जाणी
देहाभिमान हूतो पाशेर, ते विद्या भणतां वध्यो शेर
चर्चावादमां तोले थयो, गुरु थयो त्यां मणमां गयो
अखा एम हलकाथी भारे होय, आत्मज्ञान मूळगुं खोय
ससाशींगनुं वहाण ज कर्युं, मृगतृष्णामां जईने तर्युं
वंध्यासुत बे वा’णे चढ्या, ख पुष्प वसाणां भर्यां
जेवी शेखसलीनी चाली कथा, अखा हमणां ने आगळ एवा हता
ज्यां जोईए त्यां कूडेकूड; सामासामी बेठा घूड
को आवी वात सूर्यनी करे, ते आगळ लेई चांच ज धरे
अमारे हजार वर्ष अंधारे गयां, तमे आवा डाह्या बाळक क्यांथी थया?
अखा मोटानी तो एवी जाण, मूकी हीरो उपाडे पहाण
गुरु कीधा में गोकुळनाथ, नगुरा मनने घाली नाथ
मन मनावी सगुरो थयो, पण विचार तो नगुरानो ज रह्यो
धन ले ने धोको नव हरे, ए गुरु कल्याण शुं करे!
Chhappa
Tilak karatan trepan vahyan, japamalanan nakan gayan
Tirath fari fari thakaya charana, toya n pohonchyan harine sharan
Katha suni suni futya kana, akha toya n avyun brahmajnyan
Ek murakhane evi teva, paththar etala puje deva
Pani dekhi kare snana, tulasi dekhi tode pana
E to akha bahu utpata, ghana parameshvar e kyanni vata
Andhalo sasaro ne shanagat vahu, em katha sanbhalava chalya sahu
Kahyun kani ne samajyun kani, ankhanun kajal gale ghasyun
Undo kuvo ne fati boka, shikhyun sanbhalyun sarve foka
Jo jo re motana bola, ujad khede bajyun dhola
Anda anda andhare malya, jyam talaman kodara bhalya
N thaye ghensa ne n thaya ghani, kahe akho e vato ame jani
Dehabhiman huto pashera, te vidya bhanatan vadhyo shera
Charchavadaman tole thayo, guru thayo tyan manaman gayo
Akha em halakathi bhare hoya, atmajnyan mulagun khoya
Sasashinganun vahan j karyun, mrugatrushnaman jaine taryun
Vandhyasut be va’ne chadhya, kh pushpa vasanan bharyan
Jevi shekhasalini chali katha, akha hamanan ne agal eva hata
Jyan joie tyan kudekuda; samasami betha ghuda
Ko avi vat suryani kare, te agal lei chanch j dhare
Amare hajar varsh andhare gayan, tame ava dahya balak kyanthi thaya? Akha motani to evi jana, muki hiro upade pahana
Guru kidha men gokulanatha, nagura manane ghali natha
Man manavi saguro thayo, pan vichar to nagurano j rahyo
Dhan le ne dhoko nav hare, e guru kalyan shun kare!
Chhappā
Tilak karatān trepan vahyān, japamāḷānān nākān gayān
Tīrath farī farī thākayā charaṇa, toya n pohonchyān harine sharaṇ
Kathā suṇī suṇī fūṭyā kāna, akhā toya n āvyun brahmajnyān
Ek mūrakhane evī ṭeva, paththar eṭalā pūje deva
Pāṇī dekhī kare snāna, tulasī dekhī toḍe pāna
E to akhā bahu utpāta, ghaṇā parameshvar e kyānnī vāta
Āndhaḷo sasaro ne shaṇagaṭ vahu, em kathā sānbhaḷavā chālyā sahu
Kahyun kanī ne samajyun kanī, ānkhanun kājaḷ gāle ghasyun
Ūnḍo kuvo ne fāṭī boka, shikhyun sānbhaḷyun sarve foka
Jo jo re moṭānā bola, ūjaḍ kheḍe bājyun ḍhola
Anḍa anḍa andhāre maḷyā, jyam talamān kodarā bhaḷyā
N thāye ghensa ne n thāya ghāṇī, kahe akho e vāto ame jāṇī
Dehābhimān hūto pāshera, te vidyā bhaṇatān vadhyo shera
Charchāvādamān tole thayo, guru thayo tyān maṇamān gayo
Akhā em halakāthī bhāre hoya, ātmajnyān mūḷagun khoya
Sasāshīnganun vahāṇ j karyun, mṛugatṛuṣhṇāmān jaīne taryun
Vandhyāsut be vā’ṇe chaḍhyā, kh puṣhpa vasāṇān bharyān
Jevī shekhasalīnī chālī kathā, akhā hamaṇān ne āgaḷ evā hatā
Jyān joīe tyān kūḍekūḍa; sāmāsāmī beṭhā ghūḍa
Ko āvī vāt sūryanī kare, te āgaḷ leī chānch j dhare
Amāre hajār varṣh andhāre gayān, tame āvā ḍāhyā bāḷak kyānthī thayā? Akhā moṭānī to evī jāṇa, mūkī hīro upāḍe pahāṇa
Guru kīdhā men gokuḷanātha, nagurā manane ghālī nātha
Man manāvī saguro thayo, paṇ vichār to nagurāno j rahyo
Dhan le ne dhoko nav hare, e guru kalyāṇ shun kare!
Source : અખો