ધોબી, કવિ અને વિજ્ઞાની
ટહેલતાં સાબરને કિનારે
વિજ્ઞાનશાસ્ત્રી, કવિ, -બે જઈ ચડ્યા
ધોબી કને, જે કપડાં પછાડતાં
મહાજનો કોણ ન એ લહી શક્યો.
કહે કવિ, ‘આ કપડાં ધુએ છે
ત્યાંથી ઊડંતા જળબિંદુશીકરે,
હૈયું કૂદે, ઇન્દ્રધનુષ ન્યાળી.
જન્મ્યો હતે જો શતવર્ષ પૂર્વે
તો પામતે હું પદ વર્ડ્ઝવર્થનું.’
વિજ્ઞાની ક્હે, ‘ન્યૂટનની પહેલાં
પાક્યો ન ધોબી પણ કોઈ એવો,
જે વાત સાદી સમજી શક્યો આ
કે તેજ પાણીકણ આરપાર
જતાં, જુદું થાય જ સાત રંગમાં?!’
વદે કવિ, ‘ધોબીજનોય આ ને?’
રામા! -કહીને પછી બૂમ પાડી,
પૂછ્યું, ‘અલ્યા! કામઠું જે તણાય
છાંટા ઊડે તે મહી રંગ સાતનું,
તે ઉમંગે નીરખે કદી કે?’
ધોબી બિચારો થઈ મૂઢ, ફાંફા
મારે, નિહાળી જન આ મહાનને
વાતે વળેલા નિજ ક્ષુદ્ર સંગમાં.
વિજ્ઞાની બોલે, ‘તુજ પીઠ સૂર્યની
બાજુ ધરી ધો કપડાં, અને જો
છાંટા મહીં અદ્ભુત સાત રંગને.’
‘માબાપ! એવા કરું જો હું ચાળા,
ઘરે બિચારાં મરી જાય છોકરાં!’
કહે કવિ, ‘સુન્દરતા પિછાનવા
ઘડીક તો રંગલીલા નિહાળી લે!’
‘એ જોઉં તો આ ઢગ ધોઉં ક્યારે?’
મંડ્યો પછી એ કપડાં પછાડવા
ઘાલી ઊંધું, ને બચવા જ છાંટથી
વિજ્ઞાનશાસ્ત્રી ખસી મર્મમાં હસ્યા,
‘જો બાપડો ન્યૂટન વ્યર્થ જીવ્યો;
થૈ શોધ કે ના, - સરખું જ આને!’
હસે કવિ, ‘ના ઉર આનું નાચે,
જીવ્યું અરે ફોગટ વર્ડ્ઝવર્થનું!’
(૦૬-૦૨-૧૯૩૩)
-ઉમાશંકર જોશી
વાંચો ઉમાશંકરભાઈએ જેનો ઉલ્લેખ
કર્યો છે તે વર્ડ્ઝવર્થની જાણીતી કવિતા
MY heart leaps up when I behold
A rainbow in the sky:
So was it when my life began,
So is it now I am a man,
So be it when I shall grow old
Or let me die!
The child is father of the man:
And I could wish my days to be
Bound each to each by natural piety.
William Wordsworth
(1770-1850)
અને વાંચો કવિ વર્ડ્ઝવર્થની
સૌથી વધુ વિખ્યાત કવિતા
DAFFODILS
I wandered lonely as a cloud
That floats on high o’er vales and hills,
When all at once I saw a crowd,
A host of golden daffodils;
Beside the lake, beneath the trees,
Fluttering and dancing in the breeze.
Continuous as the stars that shine
and twinkle on the Milky Way,
They stretched in never-ending line
along the margin of a bay:
Ten thousand saw I at a glance,
tossing their heads in sprightly dance.
The waves beside them danced; but they
Out-did the sparkling waves in glee:
A poet could not but be gay,
in such a jocund company:
I gazed and gazed but little thought
what wealth the show to me had brought:
For oft, when on my couch I lie
In vacant or in pensive mood,
They flash upon that inward eye
Which is the bliss of solitude;
And then my heart with pleasure fills,
And dances with the daffodils.
William Wordsworth
(1770-1850)
Dhobi, Kavi Ane Vignani
ṭahelatan sabarane kinare
Vignanashastri, kavi, -be jai chadya
Dhobi kane, je kapadan pachhadatan
Mahajano kon n e lahi shakyo.
Kahe kavi, ‘a kapadan dhue chhe
Tyanthi udanṭa jalabindushikare,
Haiyun kude, indradhanush nyali. Janmyo hate jo shatavarsha purve
To pamate hun pad vardzavarthanun.’
Vignani kahe, ‘nyuṭanani pahelan
Pakyo n dhobi pan koi evo,
Je vat sadi samaji shakyo a
Ke tej panikan arapara
Jatan, judun thaya j sat rangaman?!’
Vade kavi, ‘dhobijanoya a ne?’
Rama! -kahine pachhi bum padi,
Puchhyun, ‘alya! Kamathun je tanaya
Chhanṭa ude te mahi ranga satanun,
Te umange nirakhe kadi ke?’
Dhobi bicharo thai mudha, fanfa
Mare, nihali jan a mahanane
Vate valel nij kshudra sangaman.
Vignani bole, ‘tuj pith suryani
Baju dhari dho kapadan, ane jo
Chhanṭa mahin adbhut sat rangane.’
‘mabapa! Ev karun jo hun chala,
Ghare bicharan mari jaya chhokaran!’
Kahe kavi, ‘sundarat pichhanava
Ghadik to rangalil nihali le!’
‘e joun to a dhag dhoun kyare?’
Mandyo pachhi e kapadan pachhadava
Ghali undhun, ne bachav j chhanṭathi
Vignanashastri khasi marmaman hasya,
‘jo bapado nyuṭan vyartha jivyo;
Thai shodh ke na, - sarakhun j ane!’
Hase kavi, ‘n ur anun nache,
Jivyun are fogat vardzavarthanun!’
(06-02-1933)
-umashankar joshi
Source: Mavjibhai