હિરણ હલકાળી નદી રૂપાળી નખરાળી!
(છંદ ચારણી)
ડુંગરથી દડતી, ઘાટ ઊતરતી, પડતી પડતી આખડતી
આવે ઊછળતી, જરા ન ડરતી, હરતી ફરતી મદઝરતી
કિલકારા કરતી, ડગલાં ભરતી, જાય ગરજતી જોરાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
આંકડિયાવાળી, વેલ્ય ઘટાળી, વેલડિયાળી વૃખવાળી
અવળા આંટાળી, જામી જાળી, ભેખડિયાળી ભેવાળી
તેને દઈ તાળી, જાતાં ભાળી, લાખણિયાળી લટકાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
જોગંદ જટાળા, ભૂરી લટાળા, ચાલ છટાળા, ચરચાળા
ડણકે ડાઢાળા, સિંહણ બાળા, દસ હાથાળા, દઈ તાળા
મોટા માથાળા, ગ્રજવે ગાળા, હિરણિયાળા હુંકારી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
ગાગડિયાવાળી, મા મમતાળી, ખોડલ માડી ખપરાળી
બેઠી ત્યાં બાળી, કાયમ કાળી, જતન કરાળી, જોરાળી
થાનક લઈ થાળી, નિવેદવાળી, માનવ આવે સરધાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
ડેડાં ડળવળતાં, ઝૂંડ ઝંબૂળતાં, મઘરા ફરતા મોં ફાડી
જળકૂકડા ચરતાં, બતક વિહરતાં, દાદુર ડહતા દિનદાડી
માછલીયું ટોળાં, કરે કિલોળા, બગલાં બોળા બહુ ભારી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
આંબા આંબલીયું, ઉમ ઉંબરીયું, ખેર ખીજડીયું, બોરડીયું
કેસુડાં ફળિયું, વા ખાખરિયું, હેમની કળીયું, આવળિયું
પૃથ્વી ઊતરીયું સ્વર્ગીય પરીયું, વેલ્યું વળિયું જળ ઢાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
રાણ્યું કોળંબા લઈ અવળંબા, જુવે જળંબા જળબંબા
કરી કેશ કલંબા, બિખરી લંબા, જે જગદંબા બન અંબા
‘દાદ’લ દિલરંગી, છંદ ત્રિભંગી બની ઉમંગી બિરદાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
વર્ષામાં ઘેલી, જોમ ભરેલી, નદી નવેલી નવઢાસી
સહુ નદીયું પહેલી, જાતી વહેલી, સાગરઘેલી ચપલાસી
ઠેબે દઈ ઠેલી, હા, હડસેલી, મારગ મેલી ખરતાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
ફળફૂલ ખીલંતા, કોષ કીલંતા, પૂંછ ફીરંતા પચરંગી
થૈ થૈ થનગનતાં, મયૂરા કરતાં, નિત નટખટતાં નવરંગી
ઢેલડીયું ઢુંગા, ચણતી રૂંગા; એવા મૂંગા દૃશ્યવાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
ખળખળતાં ઝરણાં, લીલાં તરણાં, ચરતાં હરણાં, ઠેક ભરે
કંઈ શ્વેત સુવર્ણા, નીલં વરણાં કંકુ ચરણાં ફૂલ કરે
મધુકર ગુંજારં, ભાત અઢારં, બની બહારં બૃદવાળી
હિરણ હલકાળી, જોબનવાળી, નદી રૂપાળી નખરાળી
हिरण हलकाळी नदी रूपाळी नखराळी!
(छंद चारणी)
डुंगरथी दडती, घाट ऊतरती, पडती पडती आखडती
आवे ऊछळती, जरा न डरती, हरती फरती मदझरती
किलकारा करती, डगलां भरती, जाय गरजती जोराळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
आंकडियावाळी, वेल्य घटाळी, वेलडियाळी वृखवाळी
अवळा आंटाळी, जामी जाळी, भेखडियाळी भेवाळी
तेने दई ताळी, जातां भाळी, लाखणियाळी लटकाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
जोगंद जटाळा, भूरी लटाळा, चाल छटाळा, चरचाळा
डणके डाढाळा, सिंहण बाळा, दस हाथाळा, दई ताळा
मोटा माथाळा, ग्रजवे गाळा, हिरणियाळा हुंकारी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
गागडियावाळी, मा ममताळी, खोडल माडी खपराळी
बेठी त्यां बाळी, कायम काळी, जतन कराळी, जोराळी
थानक लई थाळी, निवेदवाळी, मानव आवे सरधाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
डेडां डळवळतां, झूंड झंबूळतां, मघरा फरता मों फाडी
जळकूकडा चरतां, बतक विहरतां, दादुर डहता दिनदाडी
माछलीयुं टोळां, करे किलोळा, बगलां बोळा बहु भारी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
आंबा आंबलीयुं, उम उंबरीयुं, खेर खीजडीयुं, बोरडीयुं
केसुडां फळियुं, वा खाखरियुं, हेमनी कळीयुं, आवळियुं
पृथ्वी ऊतरीयुं स्वर्गीय परीयुं, वेल्युं वळियुं जळ ढाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
राण्युं कोळंबा लई अवळंबा, जुवे जळंबा जळबंबा
करी केश कलंबा, बिखरी लंबा, जे जगदंबा बन अंबा
‘दाद’ल दिलरंगी, छंद त्रिभंगी बनी उमंगी बिरदाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
वर्षामां घेली, जोम भरेली, नदी नवेली नवढासी
सहु नदीयुं पहेली, जाती वहेली, सागरघेली चपलासी
ठेबे दई ठेली, हा, हडसेली, मारग मेली खरताळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
फळफूल खीलंता, कोष कीलंता, पूंछ फीरंता पचरंगी
थै थै थनगनतां, मयूरा करतां, नित नटखटतां नवरंगी
ढेलडीयुं ढुंगा, चणती रूंगा; एवा मूंगा दृश्यवाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
खळखळतां झरणां, लीलां तरणां, चरतां हरणां, ठेक भरे
कंई श्वेत सुवर्णा, नीलं वरणां कंकु चरणां फूल करे
मधुकर गुंजारं, भात अढारं, बनी बहारं बृदवाळी
हिरण हलकाळी, जोबनवाळी, नदी रूपाळी नखराळी
Hiran Halakali Nadi Rupali Nakharali!
(chhanda charani)
Dungarathi dadati, ghat utarati, padati padati akhadati
Ave uchhalati, jara n darati, harati farati madazarati
Kilakara karati, dagalan bharati, jaya garajati jorali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Ankadiyavali, velya ghatali, veladiyali vrukhavali
Avala antali, jami jali, bhekhadiyali bhevali
Tene dai tali, jatan bhali, lakhaniyali latakali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Joganda jatala, bhuri latala, chal chhatala, charachala
Danake dadhala, sinhan bala, das hathala, dai tala
Mota mathala, grajave gala, hiraniyala hunkari
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Gagadiyavali, ma mamatali, khodal madi khaparali
Bethi tyan bali, kayam kali, jatan karali, jorali
Thanak lai thali, nivedavali, manav ave saradhali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Dedan dalavalatan, zunda zanbulatan, maghara farata mon fadi
Jalakukada charatan, batak viharatan, dadur dahata dinadadi
Machhaliyun tolan, kare kilola, bagalan bola bahu bhari
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Anba anbaliyun, um unbariyun, kher khijadiyun, boradiyun
Kesudan faliyun, va khakhariyun, hemani kaliyun, avaliyun
Pruthvi utariyun svargiya pariyun, velyun valiyun jal dhali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Ranyun kolanba lai avalanba, juve jalanba jalabanba
Kari kesh kalanba, bikhari lanba, je jagadanba ban anba
'dada’l dilarangi, chhanda tribhangi bani umangi biradali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Varshaman gheli, jom bhareli, nadi naveli navadhasi
Sahu nadiyun paheli, jati vaheli, sagaragheli chapalasi
Thebe dai theli, ha, hadaseli, marag meli kharatali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Falaful khilanta, kosh kilanta, punchh firanta pacharangi
Thai thai thanaganatan, mayura karatan, nit natakhatatan navarangi
Dheladiyun dhunga, chanati runga; eva munga drushyavali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Khalakhalatan zaranan, lilan taranan, charatan haranan, thek bhare
Kani shvet suvarna, nilan varanan kanku charanan ful kare
Madhukar gunjaran, bhat adharan, bani baharan brudavali
Hiran halakali, jobanavali, nadi rupali nakharali
Hiraṇ halakāḷī nadī rūpāḷī nakharāḷī!
(chhanda chāraṇī)
Ḍungarathī daḍatī, ghāṭ ūtaratī, paḍatī paḍatī ākhaḍatī
Āve ūchhaḷatī, jarā n ḍaratī, haratī faratī madazaratī
Kilakārā karatī, ḍagalān bharatī, jāya garajatī jorāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Ānkaḍiyāvāḷī, velya ghaṭāḷī, velaḍiyāḷī vṛukhavāḷī
Avaḷā ānṭāḷī, jāmī jāḷī, bhekhaḍiyāḷī bhevāḷī
Tene daī tāḷī, jātān bhāḷī, lākhaṇiyāḷī laṭakāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Joganda jaṭāḷā, bhūrī laṭāḷā, chāl chhaṭāḷā, charachāḷā
Ḍaṇake ḍāḍhāḷā, sinhaṇ bāḷā, das hāthāḷā, daī tāḷā
Moṭā māthāḷā, grajave gāḷā, hiraṇiyāḷā hunkārī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Gāgaḍiyāvāḷī, mā mamatāḷī, khoḍal māḍī khaparāḷī
Beṭhī tyān bāḷī, kāyam kāḷī, jatan karāḷī, jorāḷī
Thānak laī thāḷī, nivedavāḷī, mānav āve saradhāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Ḍeḍān ḍaḷavaḷatān, zūnḍa zanbūḷatān, magharā faratā mon fāḍī
Jaḷakūkaḍā charatān, batak viharatān, dādur ḍahatā dinadāḍī
Māchhalīyun ṭoḷān, kare kiloḷā, bagalān boḷā bahu bhārī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Ānbā ānbalīyun, um unbarīyun, kher khījaḍīyun, boraḍīyun
Kesuḍān faḷiyun, vā khākhariyun, hemanī kaḷīyun, āvaḷiyun
Pṛuthvī ūtarīyun svargīya parīyun, velyun vaḷiyun jaḷ ḍhāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Rāṇyun koḷanbā laī avaḷanbā, juve jaḷanbā jaḷabanbā
Karī kesh kalanbā, bikharī lanbā, je jagadanbā ban anbā
‘dāda’l dilarangī, chhanda tribhangī banī umangī biradāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Varṣhāmān ghelī, jom bharelī, nadī navelī navaḍhāsī
Sahu nadīyun pahelī, jātī vahelī, sāgaraghelī chapalāsī
Ṭhebe daī ṭhelī, hā, haḍaselī, mārag melī kharatāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Faḷafūl khīlantā, koṣh kīlantā, pūnchh fīrantā pacharangī
Thai thai thanaganatān, mayūrā karatān, nit naṭakhaṭatān navarangī
Ḍhelaḍīyun ḍhungā, chaṇatī rūngā; evā mūngā dṛushyavāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Khaḷakhaḷatān zaraṇān, līlān taraṇān, charatān haraṇān, ṭhek bhare
Kanī shvet suvarṇā, nīlan varaṇān kanku charaṇān fūl kare
Madhukar gunjāran, bhāt aḍhāran, banī bahāran bṛudavāḷī
Hiraṇ halakāḷī, jobanavāḷī, nadī rūpāḷī nakharāḷī
Source : કવિ દાદ