ભૂતિયો મહેલ
ઘર જાણે ઊંચું તાબૂત, પણ એમાં રહેતું ભૂત!
કોઈ રહે એ ઘરમાં રાત, ન જોવા પામે પ્રભાત.
ગામના બહાદૂર જોધ જુવાન
સિપાઈ, અફસર ને કપતાન,
વાંકડી મૂછવાળા રજપૂત,
ફક્કડ બેફીકરા મજબૂત,
એવાં ઘણા બીને હથિયાર
હેઠાં મેલી ભાગ્યા બહાર-
ભૂત દેખીને તો!
ઘરનો માલિક ખૂબ મૂંઝાયો, ના ભૂતનો એકે ઉપાયઃ
‘વીસ હજારના બંગલાની અરે! આ જ દશા હવે થાય!
આવડો મહેલ સુશોભિત ઓરડા સાજ ને પલંગ,
આવડી સાહ્યબી! દુનિયા દેખીને બે ઘડી દંગ!
કિંતુ બધુંયે વૃથા, પછી શા સારુ વેઠવો ફોગટ ભાર!
વીસના ચાર હજારમાં દેવા આ બંગલો થાઉં તૈયાર!’
તોય ન કોઈ ઘરાક મળ્યો એના ચાર હજાર દેનાર.
એવે કો એક જુવાન, વેપારી, ભીનલે વાન,
દૂબળા દેહની પાતળી કમ્મરે જાડી ખાદી તણો ઘેર,
કપડાં થકી વધે વજન એહનું જરૂર પાંચેક શેર!
ઓચિંતો ગામમાં આવી ચડ્યો તહીં વહોરવાને કંઈ માલ,
ભૂતિયા મહેલની વાત સુણી બોલી ઊઠ્યો, ‘રે વાહ કમાલ!’
એણે કહ્યું બંગલાની ધણીને, ‘ભલે આપું હું ચાર હજાર,
લખી આપો મને ભૂત સાથે આખા બંગલાનો હકદાર.’
‘ભૂત સાથે?’ કહે માલિક, આંખમાં કેવળ માત્ર નવાઈ,
’હા, હા’ હસીને વેપારી વદે, જોકે મને વાંધો નથી ભાઈ!
ભૂત રાખીને બંગલો આપશો એકલો તોયે કબૂલ;
પરંતુ લાગશે વધુ મને એનું ચાર હજારનું મૂલ!
સામાસામી થયા કોલ, વેપારીએ બંગલામાં કર્યો વાસ;
રાત પડી, ભાત ખાવાને બેઠો ત્યાં થયો એને કોઈ ભાસ.
બોલ્યો એ, ‘માગીને ખાને, ભિખારી!
આમ ચોરી કરી શીદ ખાય?
ઘરૂર ઘરૂર ધ્રૂજી ઊઠી હવા, સુણ્યા ક્યાંકથી બોલઃ
‘ભિખારી છું કે માગું ? કરે છે ચોર સાથે મારો તોલ?
રે, મને કહે ચોર, ભિખારીડો? એવો શું હું હીન રાંક?
નથી પડી તારા ભાતની રે! મારે ઘેર સોનાની છે લંક!
પછી ખાવાનું ન ગૂમ થયું, વાળું કરીને ઊઠ્યો જુવાન,
ખંડમાં બીજે જઈ આરામખુરશીમાં પડી ચાવતો પાન.
થોડી વારે એની સામેની ખુરશીમાં થયો ધબ્બ અવાજ,
જુએ તો હાડનું પિંજર બેઠું છે માથે ધરી શિરતાજઃ
જુવાન બોલ્યોઃ ‘રે માંદલો કોણ તું? ક્યારનો આવે છે તાવ?
સાંભળી ઊછળી પિંજર રોફથી બોલ્યું, ‘હું છું મહા રાવ.
જાણે છે કેવડું જોર છે મારું? હું વીર વીરોનોય વીર,
નામ સુણી ચીસ પાડી નાસી છૂટે ભલ્લ ભલા રણધીર,’
‘ત્યારે શેણે તારાં હાડનો આવો સાંધેસાંધો ઢીલો, વીર?
કે’તો ખરો તને મેદાને એવો એ કોણ મળ્યો મહાવીર?’
કડડ કડડ હાડકાં બોલે, ને કચૂડ કચૂડ દંતઃ
બોલ્યો એ ભૂત, ‘મેં મારી ભગાડ્યા કૈં મલ્લ મહા બળવંત!’
ઓહોહોહો! હસી જુવાન બોલ્યો, ‘તું જૂઠ! તારું સબ જૂઠ!
ભૂત કહે, અલ્યા જૂઠ કે’છે મને? જોઈ છે મારી આ મૂઠ?
બબ્બે સૈકાથી જીવતો ઘૂમું છું, રોફથી ચાલું છું રોજ;
ઊઠું છું, બેસું છું, મારું છું, ડારું છું, ખેલું છું, કરું છું મોજ
જૂઠો તું કે’ કિંતુ જોશે જ્યારે મારી શક્તિ તણા ચમકાર,
ત્યારે તું બીકથી ફાટી પડીશ ને મરીશ દઈ ચિત્કાર.’
‘એમ? અહો!’ બોલ્યો જુવાન, ‘તો તો તું આવજે કાલે આ વાર,
હું મારા દોસ્તને લઈને આવીશ એ જોવા તારા ચમકાર.’
ભૂત ગયું; પછી જુવાને શાન્તિથી ઊંઘમાં રાત વિતાવી,
બીજે દી જીવતો જોઈ વાએ ગામમાં વાત ફેલાવી.
વેપારી જુવાને-નામ હતું એનું હિંમત-તરત તાર કરી પરગામઃ
તેડાવ્યો પોતાના દોસ્તને કામે, છે જમશેદ એહનું નામ.
વાળું કરી ત્યાં વાત કરે બેઉ બેઠેલ જોડાજોડ,
અવાજ ત્યાં થયો તબડક! તબડક! જાણે શું ઘોડાદોડ?
વાહ! કરી બેઉ સાંભળે છે ત્યાં તો બીજો શરૂ થયો શોર;
એકી સાથે ઘણા ઘંટ વાગે જાણે રણણ! જણણ ઘોર!
અને પછી કોઈ ભીષણ નાદથી શરૂ થયો રણઢોલ.
સાંભળી બંનેય દોસ્ત નવાઈથી વદે વખાણના બોલ!
થોડી વારે થયું શાન્ત બધું, એક આવી ઊભો અસવાર,
બખ્તર-સજ્જ શરીર બધું બેઉ હાથ ધરી તલવાર.
એને જોઈ બોલ્યો હિંમત, ‘વાહ! તું લાગે છ તો હોંશિયાર,
આવી તારી જાદુવિદ્યા દેખી મને થાય છે એક વિચાર–
મારા આ મિત્ર જો, જમશેદજી ફરે છે સર્કસ લઈ બધે ગામ,
હેરત પમાડે તેવા ઘણા ખેલ બતાવે છે ઠામ ઠામ.
હું ઈચ્છું કે એમાં તું જો જોડાશે તો શોભશો તારું આ કામ,
લોકોમાં ખેલ તારા વખણાશે તો પંકાશે તારું નામ.
અને વળી શેઠ જમશેદજી દેશે રૂપિયો રોજ પગાર,
તારે તો રાતના બે વાર આવીને ખેલ કરી જવો, યાર!’
બાજના પંજામાં પંખી પડે તેવી ઓચિંતી ઊઠી ત્યાં ચીસ,
ધુમાડાના ઝીણા વાદળ જેવું ત્યાં જામી ગયું અંતરીક્ષ.
કાને પડ્યા ધીમા ધ્રૂજતા શબ્દઃ ‘તું આજે મળ્યો મને મર્દ!
નક્કી ગયું આજ હાથમાંથી ઘર, થાય મને ઘણું દર્દ!
જે દેખીને બીજા બીને મરે ત્યાં તું હસીને છેડે મજાક,
તારી મજાકે મારી બધી શક્તિને આજે કરી દીધી ખાક!’
ભૂત ઊડી ગયું! બેઉ જણા પછી ખૂબ હસ્યા બધી રાત,
બોલ્યા જે આજે ‘શો’ રાખ્યો હોત તો ખૂબ કમાણી થાત!
બીજે દી પેલો માલિક મળ્યો, પૂછે, ‘કેમ છો હિંમત શેઠ!’
બંને જણા એવું હસ્યા એ સાંભળી, દુઃખવા આવ્યું પેટ!
હિંમત બોલ્યો, ‘હજારોની ખોટમાં આવી ગયો હું તો આજ,
બંગલાનો પેલો ભૂત અભાગિયો ભાગી ગયો મૂકી કાજ.
હોત તો બંગલો થાત થિયેટર, ખોટ ઘણી ગઈ, યાર!
હવે તો કળા કારીગરીની અહીં થશે જરૂર નિશાળ!
भूतियो महेल
घर जाणे ऊंचुं ताबूत, पण एमां रहेतुं भूत!
कोई रहे ए घरमां रात, न जोवा पामे प्रभात.
गामना बहादूर जोध जुवान
सिपाई, अफसर ने कपतान,
वांकडी मूछवाळा रजपूत,
फक्कड बेफीकरा मजबूत,
एवां घणा बीने हथियार
हेठां मेली भाग्या बहार-
भूत देखीने तो!
घरनो मालिक खूब मूंझायो, ना भूतनो एके उपायः
‘वीस हजारना बंगलानी अरे! आ ज दशा हवे थाय!
आवडो महेल सुशोभित ओरडा साज ने पलंग,
आवडी साह्यबी! दुनिया देखीने बे घडी दंग!
किंतु बधुंये वृथा, पछी शा सारु वेठवो फोगट भार!
वीसना चार हजारमां देवा आ बंगलो थाउं तैयार!’
तोय न कोई घराक मळ्यो एना चार हजार देनार.
एवे को एक जुवान, वेपारी, भीनले वान,
दूबळा देहनी पातळी कम्मरे जाडी खादी तणो घेर,
कपडां थकी वधे वजन एहनुं जरूर पांचेक शेर!
ओचिंतो गाममां आवी चड्यो तहीं वहोरवाने कंई माल,
भूतिया महेलनी वात सुणी बोली ऊठ्यो, ‘रे वाह कमाल!’
एणे कह्युं बंगलानी धणीने, ‘भले आपुं हुं चार हजार,
लखी आपो मने भूत साथे आखा बंगलानो हकदार.’
‘भूत साथे?’ कहे मालिक, आंखमां केवळ मात्र नवाई,
’हा, हा’ हसीने वेपारी वदे, जोके मने वांधो नथी भाई!
भूत राखीने बंगलो आपशो एकलो तोये कबूल;
परंतु लागशे वधु मने एनुं चार हजारनुं मूल!
सामासामी थया कोल, वेपारीए बंगलामां कर्यो वास;
रात पडी, भात खावाने बेठो त्यां थयो एने कोई भास.
बोल्यो ए, ‘मागीने खाने, भिखारी!
आम चोरी करी शीद खाय?
घरूर घरूर ध्रूजी ऊठी हवा, सुण्या क्यांकथी बोलः
‘भिखारी छुं के मागुं ? करे छे चोर साथे मारो तोल?
रे, मने कहे चोर, भिखारीडो? एवो शुं हुं हीन रांक?
नथी पडी तारा भातनी रे! मारे घेर सोनानी छे लंक!
पछी खावानुं न गूम थयुं, वाळुं करीने ऊठ्यो जुवान,
खंडमां बीजे जई आरामखुरशीमां पडी चावतो पान.
थोडी वारे एनी सामेनी खुरशीमां थयो धब्ब अवाज,
जुए तो हाडनुं पिंजर बेठुं छे माथे धरी शिरताजः
जुवान बोल्योः ‘रे मांदलो कोण तुं? क्यारनो आवे छे ताव?
सांभळी ऊछळी पिंजर रोफथी बोल्युं, ‘हुं छुं महा राव.
जाणे छे केवडुं जोर छे मारुं? हुं वीर वीरोनोय वीर,
नाम सुणी चीस पाडी नासी छूटे भल्ल भला रणधीर,’
‘त्यारे शेणे तारां हाडनो आवो सांधेसांधो ढीलो, वीर?
के’तो खरो तने मेदाने एवो ए कोण मळ्यो महावीर?’
कडड कडड हाडकां बोले, ने कचूड कचूड दंतः
बोल्यो ए भूत, ‘में मारी भगाड्या कैं मल्ल महा बळवंत!’
ओहोहोहो! हसी जुवान बोल्यो, ‘तुं जूठ! तारुं सब जूठ!
भूत कहे, अल्या जूठ के’छे मने? जोई छे मारी आ मूठ?
बब्बे सैकाथी जीवतो घूमुं छुं, रोफथी चालुं छुं रोज;
ऊठुं छुं, बेसुं छुं, मारुं छुं, डारुं छुं, खेलुं छुं, करुं छुं मोज
जूठो तुं के’ किंतु जोशे ज्यारे मारी शक्ति तणा चमकार,
त्यारे तुं बीकथी फाटी पडीश ने मरीश दई चित्कार.’
‘एम? अहो!’ बोल्यो जुवान, ‘तो तो तुं आवजे काले आ वार,
हुं मारा दोस्तने लईने आवीश ए जोवा तारा चमकार.’
भूत गयुं; पछी जुवाने शान्तिथी ऊंघमां रात वितावी,
बीजे दी जीवतो जोई वाए गाममां वात फेलावी.
वेपारी जुवाने-नाम हतुं एनुं हिंमत-तरत तार करी परगामः
तेडाव्यो पोताना दोस्तने कामे, छे जमशेद एहनुं नाम.
वाळुं करी त्यां वात करे बेउ बेठेल जोडाजोड,
अवाज त्यां थयो तबडक! तबडक! जाणे शुं घोडादोड?
वाह! करी बेउ सांभळे छे त्यां तो बीजो शरू थयो शोर;
एकी साथे घणा घंट वागे जाणे रणण! जणण घोर!
अने पछी कोई भीषण नादथी शरू थयो रणढोल.
सांभळी बंनेय दोस्त नवाईथी वदे वखाणना बोल!
थोडी वारे थयुं शान्त बधुं, एक आवी ऊभो असवार,
बख्तर-सज्ज शरीर बधुं बेउ हाथ धरी तलवार.
एने जोई बोल्यो हिंमत, ‘वाह! तुं लागे छ तो होंशियार,
आवी तारी जादुविद्या देखी मने थाय छे एक विचार–
मारा आ मित्र जो, जमशेदजी फरे छे सर्कस लई बधे गाम,
हेरत पमाडे तेवा घणा खेल बतावे छे ठाम ठाम.
हुं ईच्छुं के एमां तुं जो जोडाशे तो शोभशो तारुं आ काम,
लोकोमां खेल तारा वखणाशे तो पंकाशे तारुं नाम.
अने वळी शेठ जमशेदजी देशे रूपियो रोज पगार,
तारे तो रातना बे वार आवीने खेल करी जवो, यार!’
बाजना पंजामां पंखी पडे तेवी ओचिंती ऊठी त्यां चीस,
धुमाडाना झीणा वादळ जेवुं त्यां जामी गयुं अंतरीक्ष.
काने पड्या धीमा ध्रूजता शब्दः ‘तुं आजे मळ्यो मने मर्द!
नक्की गयुं आज हाथमांथी घर, थाय मने घणुं दर्द!
जे देखीने बीजा बीने मरे त्यां तुं हसीने छेडे मजाक,
तारी मजाके मारी बधी शक्तिने आजे करी दीधी खाक!’
भूत ऊडी गयुं! बेउ जणा पछी खूब हस्या बधी रात,
बोल्या जे आजे ‘शो’ राख्यो होत तो खूब कमाणी थात!
बीजे दी पेलो मालिक मळ्यो, पूछे, ‘केम छो हिंमत शेठ!’
बंने जणा एवुं हस्या ए सांभळी, दुःखवा आव्युं पेट!
हिंमत बोल्यो, ‘हजारोनी खोटमां आवी गयो हुं तो आज,
बंगलानो पेलो भूत अभागियो भागी गयो मूकी काज.
होत तो बंगलो थात थियेटर, खोट घणी गई, यार!
हवे तो कळा कारीगरीनी अहीं थशे जरूर निशाळ!
Bhutiyo Mahela
Ghar jane unchun tabuta, pan eman rahetun bhuta! Koi rahe e gharaman rata, n jova pame prabhata.
Gamana bahadur jod juvana
Sipai, afasar ne kapatana,
Vankadi muchhavala rajaputa,
Fakkad befikara majabuta,
Evan ghana bine hathiyara
Hethan meli bhagya bahara-
Bhut dekhine to!
Gharano malik khub munzayo, na bhutano eke upayah
'vis hajarana bangalani are! A j dasha have thaya!
Avado mahel sushobhit orada saj ne palanga,
Avadi sahyabi! duniya dekhine be ghadi danga!
Kintu badhunye vrutha, pachhi sha saru vethavo fogat bhara! Visana char hajaraman deva a bangalo thaun taiyara!’
Toya n koi gharak malyo ena char hajar denara. Eve ko ek juvana, vepari, bhinale vana,
Dubala dehani patali kammare jadi khadi tano ghera,
Kapadan thaki vadhe vajan ehanun jarur panchek shera!
Ochinto gamaman avi chadyo tahin vahoravane kani mala,
Bhutiya mahelani vat suni boli uthyo, ‘re vah kamala!’
Ene kahyun bangalani dhanine, ‘bhale apun hun char hajara,
Lakhi apo mane bhut sathe akha bangalano hakadara.’
‘bhut sathe?’ kahe malika, ankhaman keval matra navai,
‘ha, ha’ hasine vepari vade, joke mane vandho nathi bhai!
Bhut rakhine bangalo apasho ekalo toye kabula;
Parantu lagashe vadhu mane enun char hajaranun mula!
Samasami thaya kola, veparie bangalaman karyo vasa;
Rat padi, bhat khavane betho tyan thayo ene koi bhasa.
Bolyo e, 'magine khane, bhikhari!
am chori kari shid khaya?
Gharur gharur dhruji uthi hava, sunya kyankathi bolah
'bhikhari chhun ke magun ? Kare chhe chor sathe maro tola?
Re, mane kahe chora, bhikharido? Evo shun hun hin ranka? Nathi padi tara bhatani re! mare gher sonani chhe lanka!
Pachhi khavanun n gum thayun, valun karine uthyo juvana,
Khandaman bije jai aramakhurashiman padi chavato pana.
Thodi vare eni sameni khurashiman thayo dhabba avaja,
Jue to hadanun pinjar bethun chhe mathe dhari shiratajah
Juvan bolyoah 're mandalo kon tun? Kyarano ave chhe tava? Sanbhali uchhali pinjar rofathi bolyun, 'hun chhun maha rava.
Jane chhe kevadun jor chhe marun? hun vir vironoya vira,
Nam suni chis padi nasi chhute bhalla bhala ranadhira,’
‘tyare shene taran hadano avo sandhesandho dhilo, vira?
Ke’to kharo tane medane evo e kon malyo mahavira?’
Kadad kadad hadakan bole, ne kachud kachud dantah
Bolyo e bhuta, ‘men mari bhagadya kain malla maha balavanta!’
Ohohoho! Hasi juvan bolyo, 'tun jutha! Tarun sab jutha! Bhut kahe, alya juth ke’chhe mane? joi chhe mari a mutha?
Babbe saikathi jivato ghumun chhun, rofathi chalun chhun roja;
Uthun chhun, besun chhun, marun chhun, darun chhun, khelun chhun, karun chhun moja
Jutho tun ke’ kintu joshe jyare mari shakti tana chamakara,
Tyare tun bikathi fati padish ne marish dai chitkara.’
‘ema? Aho!’ bolyo juvana, ‘to to tun avaje kale a vara,
Hun mara dostane laine avish e jova tara chamakara.’
Bhut gayun; pachhi juvane shantithi unghaman rat vitavi,
Bije di jivato joi vae gamaman vat felavi.
Vepari juvane-nam hatun enun hinmata-tarat tar kari paragamah
Tedavyo potana dostane kame, chhe jamashed ehanun nama.
Valun kari tyan vat kare beu bethel jodajoda,
Avaj tyan thayo tabadaka! Tabadaka! Jane shun ghodadoda?
Vaha! Kari beu sanbhale chhe tyan to bijo sharu thayo shora;
Eki sathe ghana ghanta vage jane ranana! Janan ghora!
Ane pachhi koi bhishan nadathi sharu thayo ranadhola. Sanbhali banneya dosta navaithi vade vakhanana bola!
Thodi vare thayun shanta badhun, ek avi ubho asavara,
Bakhtara-sajja sharir badhun beu hath dhari talavara.
Ene joi bolyo hinmata, 'vaha! Tun lage chh to honshiyara,
Avi tari jaduvidya dekhi mane thaya chhe ek vichara-
Mara a mitra jo, jamashedaji fare chhe sarkas lai badhe gama,
Herat pamade teva ghana khel batave chhe tham thama.
Hun ichchhun ke eman tun jo jodashe to shobhasho tarun a kama,
Lokoman khel tara vakhanashe to pankashe tarun nama.
Ane vali sheth jamashedaji deshe rupiyo roj pagara,
Tare to ratana be var avine khel kari javo, yara!’
Bajana panjaman pankhi pade tevi ochinti uthi tyan chisa,
Dhumadana zina vadal jevun tyan jami gayun antariksha.
Kane padya dhima dhrujata shabdah 'tun aje malyo mane marda! Nakki gayun aj hathamanthi ghara, thaya mane ghanun darda!
Je dekhine bija bine mare tyan tun hasine chhede majaka,
Tari majake mari badhi shaktine aje kari didhi khaka!’
Bhut udi gayun! beu jana pachhi khub hasya badhi rata,
Bolya je aje ‘sho’ rakhyo hot to khub kamani thata!
Bije di pelo malik malyo, puchhe, ‘kem chho hinmat shetha!’
Banne jana evun hasya e sanbhali, duahkhava avyun peta!
Hinmat bolyo, 'hajaroni khotaman avi gayo hun to aja,
Bangalano pelo bhut abhagiyo bhagi gayo muki kaja.
Hot to bangalo that thiyetara, khot ghani gai, yara! Have to kala karigarini ahin thashe jarur nishala!
Bhūtiyo mahela
Ghar jāṇe ūnchun tābūta, paṇ emān rahetun bhūta! Koī rahe e gharamān rāta, n jovā pāme prabhāta.
Gāmanā bahādūr joḍ juvāna
Sipāī, afasar ne kapatāna,
Vānkaḍī mūchhavāḷā rajapūta,
Fakkaḍ befīkarā majabūta,
Evān ghaṇā bīne hathiyāra
Heṭhān melī bhāgyā bahāra-
Bhūt dekhīne to!
Gharano mālik khūb mūnzāyo, nā bhūtano eke upāyah
‘vīs hajāranā bangalānī are! Ā j dashā have thāya!
Āvaḍo mahel sushobhit oraḍā sāj ne palanga,
Āvaḍī sāhyabī! duniyā dekhīne be ghaḍī danga!
Kintu badhunye vṛuthā, pachhī shā sāru veṭhavo fogaṭ bhāra! Vīsanā chār hajāramān devā ā bangalo thāun taiyāra!’
Toya n koī gharāk maḷyo enā chār hajār denāra. Eve ko ek juvāna, vepārī, bhīnale vāna,
Dūbaḷā dehanī pātaḷī kammare jāḍī khādī taṇo ghera,
Kapaḍān thakī vadhe vajan ehanun jarūr pānchek shera!
Ochinto gāmamān āvī chaḍyo tahīn vahoravāne kanī māla,
Bhūtiyā mahelanī vāt suṇī bolī ūṭhyo, ‘re vāh kamāla!’
Eṇe kahyun bangalānī dhaṇīne, ‘bhale āpun hun chār hajāra,
Lakhī āpo mane bhūt sāthe ākhā bangalāno hakadāra.’
‘bhūt sāthe?’ kahe mālika, ānkhamān kevaḷ mātra navāī,
’hā, hā’ hasīne vepārī vade, joke mane vāndho nathī bhāī!
Bhūt rākhīne bangalo āpasho ekalo toye kabūla;
Parantu lāgashe vadhu mane enun chār hajāranun mūla!
Sāmāsāmī thayā kola, vepārīe bangalāmān karyo vāsa;
Rāt paḍī, bhāt khāvāne beṭho tyān thayo ene koī bhāsa.
Bolyo e, ‘māgīne khāne, bhikhārī!
ām chorī karī shīd khāya?
Gharūr gharūr dhrūjī ūṭhī havā, suṇyā kyānkathī bolah
‘bhikhārī chhun ke māgun ? Kare chhe chor sāthe māro tola?
Re, mane kahe chora, bhikhārīḍo? Evo shun hun hīn rānka? Nathī paḍī tārā bhātanī re! māre gher sonānī chhe lanka!
Pachhī khāvānun n gūm thayun, vāḷun karīne ūṭhyo juvāna,
Khanḍamān bīje jaī ārāmakhurashīmān paḍī chāvato pāna.
Thoḍī vāre enī sāmenī khurashīmān thayo dhabba avāja,
Jue to hāḍanun pinjar beṭhun chhe māthe dharī shiratājah
Juvān bolyoah ‘re māndalo koṇ tun? Kyārano āve chhe tāva? Sānbhaḷī ūchhaḷī pinjar rofathī bolyun, ‘hun chhun mahā rāva.
Jāṇe chhe kevaḍun jor chhe mārun? hun vīr vīronoya vīra,
Nām suṇī chīs pāḍī nāsī chhūṭe bhalla bhalā raṇadhīra,’
‘tyāre sheṇe tārān hāḍano āvo sāndhesāndho ḍhīlo, vīra?
Ke’to kharo tane medāne evo e koṇ maḷyo mahāvīra?’
Kaḍaḍ kaḍaḍ hāḍakān bole, ne kachūḍ kachūḍ dantah
Bolyo e bhūta, ‘men mārī bhagāḍyā kain malla mahā baḷavanta!’
Ohohoho! Hasī juvān bolyo, ‘tun jūṭha! Tārun sab jūṭha! Bhūt kahe, alyā jūṭh ke’chhe mane? joī chhe mārī ā mūṭha?
Babbe saikāthī jīvato ghūmun chhun, rofathī chālun chhun roja;
Ūṭhun chhun, besun chhun, mārun chhun, ḍārun chhun, khelun chhun, karun chhun moja
Jūṭho tun ke’ kintu joshe jyāre mārī shakti taṇā chamakāra,
Tyāre tun bīkathī fāṭī paḍīsh ne marīsh daī chitkāra.’
‘ema? Aho!’ bolyo juvāna, ‘to to tun āvaje kāle ā vāra,
Hun mārā dostane laīne āvīsh e jovā tārā chamakāra.’
Bhūt gayun; pachhī juvāne shāntithī ūnghamān rāt vitāvī,
Bīje dī jīvato joī vāe gāmamān vāt felāvī.
Vepārī juvāne-nām hatun enun hinmata-tarat tār karī paragāmah
Teḍāvyo potānā dostane kāme, chhe jamashed ehanun nāma.
Vāḷun karī tyān vāt kare beu beṭhel joḍājoḍa,
Avāj tyān thayo tabaḍaka! Tabaḍaka! Jāṇe shun ghoḍādoḍa?
Vāha! Karī beu sānbhaḷe chhe tyān to bījo sharū thayo shora;
Ekī sāthe ghaṇā ghanṭa vāge jāṇe raṇaṇa! Jaṇaṇ ghora!
Ane pachhī koī bhīṣhaṇ nādathī sharū thayo raṇaḍhola. Sānbhaḷī banneya dosta navāīthī vade vakhāṇanā bola!
Thoḍī vāre thayun shānta badhun, ek āvī ūbho asavāra,
Bakhtara-sajja sharīr badhun beu hāth dharī talavāra.
Ene joī bolyo hinmata, ‘vāha! Tun lāge chh to honshiyāra,
Āvī tārī jāduvidyā dekhī mane thāya chhe ek vichāra–
Mārā ā mitra jo, jamashedajī fare chhe sarkas laī badhe gāma,
Herat pamāḍe tevā ghaṇā khel batāve chhe ṭhām ṭhāma.
Hun īchchhun ke emān tun jo joḍāshe to shobhasho tārun ā kāma,
Lokomān khel tārā vakhaṇāshe to pankāshe tārun nāma.
Ane vaḷī sheṭh jamashedajī deshe rūpiyo roj pagāra,
Tāre to rātanā be vār āvīne khel karī javo, yāra!’
Bājanā panjāmān pankhī paḍe tevī ochintī ūṭhī tyān chīsa,
Dhumāḍānā zīṇā vādaḷ jevun tyān jāmī gayun antarīkṣha.
Kāne paḍyā dhīmā dhrūjatā shabdah ‘tun āje maḷyo mane marda! Nakkī gayun āj hāthamānthī ghara, thāya mane ghaṇun darda!
Je dekhīne bījā bīne mare tyān tun hasīne chheḍe majāka,
Tārī majāke mārī badhī shaktine āje karī dīdhī khāka!’
Bhūt ūḍī gayun! beu jaṇā pachhī khūb hasyā badhī rāta,
Bolyā je āje ‘sho’ rākhyo hot to khūb kamāṇī thāta!
Bīje dī pelo mālik maḷyo, pūchhe, ‘kem chho hinmat sheṭha!’
Banne jaṇā evun hasyā e sānbhaḷī, duahkhavā āvyun peṭa!
Hinmat bolyo, ‘hajāronī khoṭamān āvī gayo hun to āja,
Bangalāno pelo bhūt abhāgiyo bhāgī gayo mūkī kāja.
Hot to bangalo thāt thiyeṭara, khoṭ ghaṇī gaī, yāra! Have to kaḷā kārīgarīnī ahīn thashe jarūr nishāḷa!
Source : રમણલાલ પીતાંબરદાસ સોની