દીવાન-એ-મરીઝ
એ શ્રેષ્ઠ ઉપકાર છે ઉપકારોમાં
ઉપકૃતનો કોઈ જેમાં પરિચય પણ ન હો
-મરીઝ
કિસ્મતને હથેલીમાં રાખો
ચહેરા ઉપર એની ન રેખા રાખો
દેવાને દિલાસો કોઈ હિમ્મત ન કરે
દુઃખ દર્દમાં પણ એવી પ્રતિભા રાખો
-મરીઝ
અનોખી આરઝૂ આપે છે એને
જીવન પણ એક જુદું આપે છે એને
સમજશક્તિ નથી જેનામાં હોતી
સહનશક્તિ પ્રભુ આપે છે એને
-મરીઝ
સૌંદર્યની દુનિયામાં છે સંયમનો રિવાજ
સ્વભાવના બંધનનો નથી કોઈ ઈલાજ
સમજી લે કે મોઘમ છે ઈશારા એના
ફૂલોમાંથી ક્યાં આવે છે હસવાનો અવાજ
-મરીઝ
હાંસલ ન થશે કાંઈ વિવેચનથી
રહેવા દે કલાને બની જેવી બની
તસ્વીર જો દરિયાની નિચોવી તો મરીઝ
બે ચાર બુંદ રંગની એમાંથી મળી
-મરીઝ
આ સદીઓ પુરાણી કબ્રોને જોતાં એ વિચાર આવે છે
માનવથી વધારે જીવે છે માનવના મઝારો શા માટે?
-મરીઝ
સમજાતું નથી તારી આ કુદરત શું છે
કોની તને પરવા અને દહેશત શું છે
પાપી છીએ સંતાડીએ મોઢું તો અમે
અલ્લાહ તને પરદાની જરૂરત શું છે?
-મરીઝ
જીવન હો નિરંકુશ તો રાહત માને
મતલબ ન સધાય એને મુસીબત માને
માનવમાં હશે કેટલી બેઈન્સાફી
એ ન્યાયના દિવસને કયામત માને
-મરીઝ
વર્ષો સુધી સંગત ભલે સારી કરશે
પણ જન્મના સંસ્કાર ન હરગિઝ ફરશે
એ પૂજ્ય અને શાંત છે પણ ટકરાતાં
કાબાના યે પથ્થરમાંથી તણખા ઝરશે
-મરીઝ
જન્નતના ખયાલોની ખરાબી લઈને
હુરોના વિચારોમાં ગુલાબી થઈને
ઝાહિદની ઈબાદતની ખુમારી તો જુઓ
મસ્જિદમાંથી નીકળ્યો છે શરાબી થઈને
-મરીઝ
માગો સમજણ સહિત કે ત્યાંથી
કશું માગ્યા વગર નથી મળતું
જ્યારે કંઈ પણ ભીતર નથી મળતું
કશું ઉપર ઉપરથી નથી મળતું
-મરીઝ
બસ ઓ નિરાશ દિલ આ હતાશા ખરાબ છે
લાગે મને કે જગમાં બધા કામિયાબ છે
ખુદને ખરાબ કહેવાની હિંમત નથી
તેથી બધા કહે છે જમાનો ખરાબ છે
કંઈ પણ લખ્યું નથી છતાં ભૂલ નીકળી
કેવી વિચિત્ર પ્રેમની કોરી કિતાબ છે
શું મસ્ત થઈને સૂએ છે બધા વાહ રે મરીઝ
માટી અને કફનમાં ગજબની શરાબ છે!
-મરીઝ
શું પ્રેમ છે એક પંક્તિમાં વ્યાખ્યા કરું
સોંપો બીજાને ખુદના બધા ઈખ્તિયારને
એક ઊઘડેલા ઘરને ન જોયું મેં એટલે
દીધાં છે મેં ટકોરા ઘણા બંધ દ્વારને
શું એની વેદના અને અવહેલના હશે
માણસ જે આવકારે બધા આવકારને
એના સિવાય દર્દનો બીજો નથી ઈલાજ
આનંદથી નિભાવો બધી સારવારને
સંપૂર્ણતમ નિરાશા જનેતા છે આશની
કે રાતનો જ ખોળો મળે છે સવારને
તો એક વિચાર વ્યક્ત કીધો છે સરસ મરીઝ
જ્યારે જવા દીધા છે હજારો વિચારને
-મરીઝ
એક સમય એવો પણ આવે છે બધું આવે નજર
એક વખત એવો ય આવે છે કે કશું દેખાય ના
મૃત્યુ આવી જ્યાં કહે ચુપચાપ મારી સાથે ચાલ
આપણાથી તે પછી એક અક્ષર બોલાય ના
સારા કે નરસા કોઈને દેજે ન ઓ ખુદા
એવા અનુભવો કે જે ભૂલી શકાય ના
ઓ ઉર્મિઓ તમે બધી આવો ન સામટી
આ છે ગઝલ કંઈ એમાં ઝડપથી લખાય ના
કેટલી સંકડામણોમાં સ્થિર થઈને રહી ગયો
છે મરીઝ એ શખ્શ પોતાનામાં જે બંધાય ના
-મરીઝ
થયું મોડું છતાં ય કામ થયું
સૌના મોઢામાં રામ રામ થયું
સઘળા સદગત મને કહે છે મરીઝ
ચાલો મૃત્યુ પછી તો નામ થયું
दीवान-ए-मरीझ
ए श्रेष्ठ उपकार छे उपकारोमां
उपकृतनो कोई जेमां परिचय पण न हो
-मरीझ
किस्मतने हथेलीमां राखो
चहेरा उपर एनी न रेखा राखो
देवाने दिलासो कोई हिम्मत न करे
दुःख दर्दमां पण एवी प्रतिभा राखो
-मरीझ
अनोखी आरझू आपे छे एने
जीवन पण एक जुदुं आपे छे एने
समजशक्ति नथी जेनामां होती
सहनशक्ति प्रभु आपे छे एने
-मरीझ
सौंदर्यनी दुनियामां छे संयमनो रिवाज
स्वभावना बंधननो नथी कोई ईलाज
समजी ले के मोघम छे ईशारा एना
फूलोमांथी क्यां आवे छे हसवानो अवाज
-मरीझ
हांसल न थशे कांई विवेचनथी
रहेवा दे कलाने बनी जेवी बनी
तस्वीर जो दरियानी निचोवी तो मरीझ
बे चार बुंद रंगनी एमांथी मळी
-मरीझ
आ सदीओ पुराणी कब्रोने जोतां ए विचार आवे छे
मानवथी वधारे जीवे छे मानवना मझारो शा माटे?
-मरीझ
समजातुं नथी तारी आ कुदरत शुं छे
कोनी तने परवा अने दहेशत शुं छे
पापी छीए संताडीए मोढुं तो अमे
अल्लाह तने परदानी जरूरत शुं छे?
-मरीझ
जीवन हो निरंकुश तो राहत माने
मतलब न सधाय एने मुसीबत माने
मानवमां हशे केटली बेईन्साफी
ए न्यायना दिवसने कयामत माने
-मरीझ
वर्षो सुधी संगत भले सारी करशे
पण जन्मना संस्कार न हरगिझ फरशे
ए पूज्य अने शांत छे पण टकरातां
काबाना ये पथ्थरमांथी तणखा झरशे
-मरीझ
जन्नतना खयालोनी खराबी लईने
हुरोना विचारोमां गुलाबी थईने
झाहिदनी ईबादतनी खुमारी तो जुओ
मस्जिदमांथी नीकळ्यो छे शराबी थईने
-मरीझ
मागो समजण सहित के त्यांथी
कशुं माग्या वगर नथी मळतुं
ज्यारे कंई पण भीतर नथी मळतुं
कशुं उपर उपरथी नथी मळतुं
-मरीझ
बस ओ निराश दिल आ हताशा खराब छे
लागे मने के जगमां बधा कामियाब छे
खुदने खराब कहेवानी हिंमत नथी
तेथी बधा कहे छे जमानो खराब छे
कंई पण लख्युं नथी छतां भूल नीकळी
केवी विचित्र प्रेमनी कोरी किताब छे
शुं मस्त थईने सूए छे बधा वाह रे मरीझ
माटी अने कफनमां गजबनी शराब छे!
-मरीझ
शुं प्रेम छे एक पंक्तिमां व्याख्या करुं
सोंपो बीजाने खुदना बधा ईख्तियारने
एक ऊघडेला घरने न जोयुं में एटले
दीधां छे में टकोरा घणा बंध द्वारने
शुं एनी वेदना अने अवहेलना हशे
माणस जे आवकारे बधा आवकारने
एना सिवाय दर्दनो बीजो नथी ईलाज
आनंदथी निभावो बधी सारवारने
संपूर्णतम निराशा जनेता छे आशनी
के रातनो ज खोळो मळे छे सवारने
तो एक विचार व्यक्त कीधो छे सरस मरीझ
ज्यारे जवा दीधा छे हजारो विचारने
-मरीझ
एक समय एवो पण आवे छे बधुं आवे नजर
एक वखत एवो य आवे छे के कशुं देखाय ना
मृत्यु आवी ज्यां कहे चुपचाप मारी साथे चाल
आपणाथी ते पछी एक अक्षर बोलाय ना
सारा के नरसा कोईने देजे न ओ खुदा
एवा अनुभवो के जे भूली शकाय ना
ओ उर्मिओ तमे बधी आवो न सामटी
आ छे गझल कंई एमां झडपथी लखाय ना
केटली संकडामणोमां स्थिर थईने रही गयो
छे मरीझ ए शख्श पोतानामां जे बंधाय ना
-मरीझ
थयुं मोडुं छतां य काम थयुं
सौना मोढामां राम राम थयुं
सघळा सदगत मने कहे छे मरीझ
चालो मृत्यु पछी तो नाम थयुं
Divana-e-mariza
E shreshth upakar chhe upakaroman
Upakrutano koi jeman parichaya pan n ho
-mariza
Kismatane hatheliman rakho
Chahera upar eni n rekha rakho
Devane dilaso koi himmat n kare
Duahkh dardaman pan evi pratibha rakho
-mariza
Anokhi arazu ape chhe ene
Jivan pan ek judun ape chhe ene
Samajashakti nathi jenaman hoti
Sahanashakti prabhu ape chhe ene
-mariza
Saundaryani duniyaman chhe sanyamano rivaja
Svabhavana bandhanano nathi koi ilaja
Samaji le ke mogham chhe ishara ena
Fulomanthi kyan ave chhe hasavano avaja
-mariza
Hansal n thashe kani vivechanathi
Raheva de kalane bani jevi bani
Tasvir jo dariyani nichovi to mariza
Be char bunda rangani emanthi mali
-mariz
A sadio purani kabrone jotan e vichar ave chhe
Manavathi vadhare jive chhe manavana mazaro sha mate?
-mariza
Samajatun nathi tari a kudarat shun chhe
Koni tane parava ane daheshat shun chhe
Papi chhie santadie modhun to ame
Allah tane paradani jarurat shun chhe?
-mariza
Jivan ho nirankush to rahat mane
Matalab n sadhaya ene musibat mane
Manavaman hashe ketali beinsafi
E nyayana divasane kayamat mane
-mariza
Varsho sudhi sangat bhale sari karashe
Pan janmana sanskar n haragiz farashe
E pujya ane shanta chhe pan takaratan
Kabana ye paththaramanthi tanakha zarashe
-mariza
Jannatana khayaloni kharabi laine
Hurona vicharoman gulabi thaine
Zahidani ibadatani khumari to juo
Masjidamanthi nikalyo chhe sharabi thaine
-mariza
Mago samajan sahit ke tyanthi
Kashun magya vagar nathi malatun
Jyare kani pan bhitar nathi malatun
Kashun upar uparathi nathi malatun
-mariza
Bas o nirash dil a hatasha kharab chhe
Lage mane ke jagaman badha kamiyab chhe
Khudane kharab kahevani hinmat nathi
Tethi badha kahe chhe jamano kharab chhe
Kani pan lakhyun nathi chhatan bhul nikali
Kevi vichitra premani kori kitab chhe
Shun masta thaine sue chhe badha vah re mariza
Mati ane kafanaman gajabani sharab chhe!
-mariza
Shun prem chhe ek panktiman vyakhya karun
Sonpo bijane khudana badha ikhtiyarane
Ek ughadela gharane n joyun men etale
Didhan chhe men takora ghana banda dvarane
Shun eni vedana ane avahelana hashe
Manas je avakare badha avakarane
Ena sivaya dardano bijo nathi ilaja
Anandathi nibhavo badhi saravarane
Sanpurnatam nirasha janeta chhe ashani
Ke ratano j kholo male chhe savarane
To ek vichar vyakta kidho chhe saras mariza
Jyare java didha chhe hajaro vicharane
-mariza
Ek samaya evo pan ave chhe badhun ave najara
Ek vakhat evo ya ave chhe ke kashun dekhaya na
Mrutyu avi jyan kahe chupachap mari sathe chala
Apanathi te pachhi ek akshar bolaya na
Sara ke narasa koine deje n o khuda
Eva anubhavo ke je bhuli shakaya na
O urmio tame badhi avo n samati
A chhe gazal kani eman zadapathi lakhaya na
Ketali sankadamanoman sthir thaine rahi gayo
Chhe mariz e shakhsh potanaman je bandhaya na
-mariza
Thayun modun chhatan ya kam thayun
Sauna modhaman ram ram thayun
Saghala sadagat mane kahe chhe mariza
Chalo mrutyu pachhi to nam thayun
Dīvāna-e-marīza
E shreṣhṭh upakār chhe upakāromān
Upakṛutano koī jemān parichaya paṇ n ho
-marīza
Kismatane hathelīmān rākho
Chaherā upar enī n rekhā rākho
Devāne dilāso koī himmat n kare
Duahkh dardamān paṇ evī pratibhā rākho
-marīza
Anokhī ārazū āpe chhe ene
Jīvan paṇ ek judun āpe chhe ene
Samajashakti nathī jenāmān hotī
Sahanashakti prabhu āpe chhe ene
-marīza
Saundaryanī duniyāmān chhe sanyamano rivāja
Svabhāvanā bandhanano nathī koī īlāja
Samajī le ke mogham chhe īshārā enā
Fūlomānthī kyān āve chhe hasavāno avāja
-marīza
Hānsal n thashe kānī vivechanathī
Rahevā de kalāne banī jevī banī
Tasvīr jo dariyānī nichovī to marīza
Be chār bunda ranganī emānthī maḷī
-marīz
Ā sadīo purāṇī kabrone jotān e vichār āve chhe
Mānavathī vadhāre jīve chhe mānavanā mazāro shā māṭe?
-marīza
Samajātun nathī tārī ā kudarat shun chhe
Konī tane paravā ane daheshat shun chhe
Pāpī chhīe santāḍīe moḍhun to ame
Allāh tane paradānī jarūrat shun chhe?
-marīza
Jīvan ho nirankush to rāhat māne
Matalab n sadhāya ene musībat māne
Mānavamān hashe keṭalī beīnsāfī
E nyāyanā divasane kayāmat māne
-marīza
Varṣho sudhī sangat bhale sārī karashe
Paṇ janmanā sanskār n haragiz farashe
E pūjya ane shānta chhe paṇ ṭakarātān
Kābānā ye paththaramānthī taṇakhā zarashe
-marīza
Jannatanā khayālonī kharābī laīne
Huronā vichāromān gulābī thaīne
Zāhidanī ībādatanī khumārī to juo
Masjidamānthī nīkaḷyo chhe sharābī thaīne
-marīza
Māgo samajaṇ sahit ke tyānthī
Kashun māgyā vagar nathī maḷatun
Jyāre kanī paṇ bhītar nathī maḷatun
Kashun upar uparathī nathī maḷatun
-marīza
Bas o nirāsh dil ā hatāshā kharāb chhe
Lāge mane ke jagamān badhā kāmiyāb chhe
Khudane kharāb kahevānī hinmat nathī
Tethī badhā kahe chhe jamāno kharāb chhe
Kanī paṇ lakhyun nathī chhatān bhūl nīkaḷī
Kevī vichitra premanī korī kitāb chhe
Shun masta thaīne sūe chhe badhā vāh re marīza
Māṭī ane kafanamān gajabanī sharāb chhe!
-marīza
Shun prem chhe ek panktimān vyākhyā karun
Sonpo bījāne khudanā badhā īkhtiyārane
Ek ūghaḍelā gharane n joyun men eṭale
Dīdhān chhe men ṭakorā ghaṇā banḍa dvārane
Shun enī vedanā ane avahelanā hashe
Māṇas je āvakāre badhā āvakārane
Enā sivāya dardano bījo nathī īlāja
Ānandathī nibhāvo badhī sāravārane
Sanpūrṇatam nirāshā janetā chhe āshanī
Ke rātano j khoḷo maḷe chhe savārane
To ek vichār vyakta kīdho chhe saras marīza
Jyāre javā dīdhā chhe hajāro vichārane
-marīza
Ek samaya evo paṇ āve chhe badhun āve najara
Ek vakhat evo ya āve chhe ke kashun dekhāya nā
Mṛutyu āvī jyān kahe chupachāp mārī sāthe chāla
Āpaṇāthī te pachhī ek akṣhar bolāya nā
Sārā ke narasā koīne deje n o khudā
Evā anubhavo ke je bhūlī shakāya nā
O urmio tame badhī āvo n sāmaṭī
Ā chhe gazal kanī emān zaḍapathī lakhāya nā
Keṭalī sankaḍāmaṇomān sthir thaīne rahī gayo
Chhe marīz e shakhsh potānāmān je bandhāya nā
-marīza
Thayun moḍun chhatān ya kām thayun
Saunā moḍhāmān rām rām thayun
Saghaḷā sadagat mane kahe chhe marīza
Chālo mṛutyu pachhī to nām thayun
Source : મરીઝ