કવિ! મૂર્ખતા અટકશે આવી તમારી કદા?
(શાર્દુલવિક્રીડિત)
કાં ભાળો કવિઓ! તમો મધુરતા કાં પ્રેક્ષતા રમ્યતા!
કાં લાવણ્ય સમર્પતા? જગતમાં સૌન્દર્ય આરોપતા?
જે જ્યાં ત્યાં ન બતાવતા નવ જહાં જે ત્યાં સદા પેખતા
આકાશે જલ, વારિમાં રણ; રણે લીલોતરી વાવતા!
કલ્પો પદ્મ વિશે રતિ ભ્રમરની ને પદ્મની સૂર્યમાં
સાધો સ્નેહ શશાંકનો કુમુદમાં ને અબ્ધિનો ચંન્દ્રમાં
સન્ધ્યામાં પરખો રતાશ તરતી મુગ્ધા મુખે ચુંબતાં
કાળા વાદળ વૃન્દમાં ફરકતી વેણી છુટી વાયુમાં.
રાત્રે ઝાકળ બિન્દુઓ ટપકતાં પૃથ્વી તલે ચારમાં
તેમાં અશ્રુ વિલોકતા વિરહમાં પ્રેમીજનો ઢાળતાં;
મોજામાં જલધિ તણા ઉછળતી હૈયા તણી ભાવના
બાકી શું? મન ભાવતું પ્રકૃતિના તત્વો વિશે શોધતા.
માતાના અતિ ઉચ્ચ, પ્રકૃતિ શિરે સંબોધનો ઢોળતા
કલ્પી ‘મા’ કંઈ લાડ ચિત્રો કરતા, દર્શાવતા ઘેલછા;
જો કે ‘મા’ નવ સાંભળે વચન એ ઘેલા કવિબાલના
આશ્ચર્યોની પરંપરા! તદપિ એ ના ‘માત’ને ત્યાગતા!
માનો શું ઉરમાં ખરેખર તમો જેવું મને કલ્પતા–
તેવું? –શું નવ દંભ અન્તરતલે છુપી રીતે પોષતા;
ભોળી માનવજાતને અણગણ્યા યુગો થકી દોરતા–
અન્ધારે; કવિ! મૂર્ખતા અટકશે આવી તમારી કદા?
कवि! मूर्खता अटकशे आवी तमारी कदा?
(शार्दुलविक्रीडित)
कां भाळो कविओ! तमो मधुरता कां प्रेक्षता रम्यता!
कां लावण्य समर्पता? जगतमां सौन्दर्य आरोपता?
जे ज्यां त्यां न बतावता नव जहां जे त्यां सदा पेखता
आकाशे जल, वारिमां रण; रणे लीलोतरी वावता!
कल्पो पद्म विशे रति भ्रमरनी ने पद्मनी सूर्यमां
साधो स्नेह शशांकनो कुमुदमां ने अब्धिनो चंन्द्रमां
सन्ध्यामां परखो रताश तरती मुग्धा मुखे चुंबतां
काळा वादळ वृन्दमां फरकती वेणी छुटी वायुमां.
रात्रे झाकळ बिन्दुओ टपकतां पृथ्वी तले चारमां
तेमां अश्रु विलोकता विरहमां प्रेमीजनो ढाळतां;
मोजामां जलधि तणा उछळती हैया तणी भावना
बाकी शुं? मन भावतुं प्रकृतिना तत्वो विशे शोधता.
माताना अति उच्च, प्रकृति शिरे संबोधनो ढोळता
कल्पी ‘मा’ कंई लाड चित्रो करता, दर्शावता घेलछा;
जो के ‘मा’ नव सांभळे वचन ए घेला कविबालना
आश्चर्योनी परंपरा! तदपि ए ना ‘मात’ने त्यागता!
मानो शुं उरमां खरेखर तमो जेवुं मने कल्पता–
तेवुं? –शुं नव दंभ अन्तरतले छुपी रीते पोषता;
भोळी मानवजातने अणगण्या युगो थकी दोरता–
अन्धारे; कवि! मूर्खता अटकशे आवी तमारी कदा?
Kavi! Murkhata Atakashe Avi Tamari Kada?
(shardulavikridita)
Kan bhalo kavio! tamo madhurata kan prekshata ramyata! Kan lavanya samarpata? Jagataman saundarya aropata? Je jyan tyan n batavata nav jahan je tyan sada pekhata
Akashe jala, variman rana; rane lilotari vavata!
Kalpo padma vishe rati bhramarani ne padmani suryaman
Sadho sneh shashankano kumudaman ne abdhino channdraman
Sandhyaman parakho ratash tarati mugdha mukhe chunbatan
Kala vadal vrundaman farakati veni chhuti vayuman.
Ratre zakal binduo tapakatan pruthvi tale charaman
Teman ashru vilokata virahaman premijano dhalatan;
Mojaman jaladhi tana uchhalati haiya tani bhavana
Baki shun? man bhavatun prakrutina tatvo vishe shodhata.
Matana ati uchcha, prakruti shire sanbodhano dholata
Kalpi ‘ma’ kani lad chitro karata, darshavata ghelachha;
Jo ke ‘ma’ nav sanbhale vachan e ghela kavibalana
Ashcharyoni paranpara! tadapi e na 'mata’ne tyagata!
Mano shun uraman kharekhar tamo jevun mane kalpata-
Tevun? -shun nav danbh antaratale chhupi rite poshata;
Bholi manavajatane anaganya yugo thaki dorata-
Andhare; kavi! murkhata atakashe avi tamari kada?
Kavi! Mūrkhatā aṭakashe āvī tamārī kadā?
(shārdulavikrīḍita)
Kān bhāḷo kavio! tamo madhuratā kān prekṣhatā ramyatā! Kān lāvaṇya samarpatā? Jagatamān saundarya āropatā? Je jyān tyān n batāvatā nav jahān je tyān sadā pekhatā
Ākāshe jala, vārimān raṇa; raṇe līlotarī vāvatā!
Kalpo padma vishe rati bhramaranī ne padmanī sūryamān
Sādho sneh shashānkano kumudamān ne abdhino channdramān
Sandhyāmān parakho ratāsh taratī mugdhā mukhe chunbatān
Kāḷā vādaḷ vṛundamān farakatī veṇī chhuṭī vāyumān.
Rātre zākaḷ binduo ṭapakatān pṛuthvī tale chāramān
Temān ashru vilokatā virahamān premījano ḍhāḷatān;
Mojāmān jaladhi taṇā uchhaḷatī haiyā taṇī bhāvanā
Bākī shun? man bhāvatun prakṛutinā tatvo vishe shodhatā.
Mātānā ati uchcha, prakṛuti shire sanbodhano ḍhoḷatā
Kalpī ‘mā’ kanī lāḍ chitro karatā, darshāvatā ghelachhā;
Jo ke ‘mā’ nav sānbhaḷe vachan e ghelā kavibālanā
Āshcharyonī paranparā! tadapi e nā ‘māta’ne tyāgatā!
Māno shun uramān kharekhar tamo jevun mane kalpatā–
Tevun? –shun nav danbh antaratale chhupī rīte poṣhatā;
Bhoḷī mānavajātane aṇagaṇyā yugo thakī doratā–
Andhāre; kavi! mūrkhatā aṭakashe āvī tamārī kadā?
Source : નલિન મણિશંકર ભટ્ટ