સુરપાણનો ધોધ
આ ક્યાંથી ગગડાટ અંબર મહીં ના મેઘખંડે દીસે
વા માઝા મૂકી સિંધુ ફાળ ભરતો આવે ધસી આ દિશે
કે વિંધ્યાચળના ભયાનક વને ત્રાડી રહ્યો કેસરી
પ્હાડો યે ધડકે ભરાય ફટકે ફાટી પડે દિગ્ગજો
કે આ પ્હાડી પ્રદેશમાં અરિદલો બે સામસામાં અડ્યાં
ખાઈમાં લઈ આશરો ખડકના ઓથા તળે મોરચા
માંડી ભીષણ તોપના મુખ થકી વર્ષાવતાં મોતને
તેનો આ ધડુડાટ નાદ પડઘા પાડે વનેથી વને
ના એ તો સુરપાણનો અહીં કને ગાજી રહ્યો ધોધવો
વેગી વારિપ્રવાહ સાથ ભૂસકા પ્હાડો થકી મારતો
ચૂરા વજ્જર શૈલનાં કરી તળે પાતાળ ઢંઢોળતો
નિદ્રાને ઝબકાવતો હરિ તણી ત્યાં શેષશય્યા મહીં
પેલો એ રવિબિંબથી ઝગમગી ઊઠેલ સામો ધસે
શું એ મંત્રવિમુક્ત ઉગ્ર ધસતું બ્રહ્માસ્ત્ર સાક્ષાત્ હશે
માંડી મીટ શકે ન નેત્ર કપરો આ તેજ અંબાર શો
થંભી જાય પદો સકંપ જતને એની સમીપે જતાં
ઊડે શીકર શ્વેત ધુમ્મસ રચે મધ્યાન્હ વેળા છતાં
અંગે અંગે ન્હવાડતાં મૃદુલ ને શીળાં રુચે ઝીલવાં
જો તેમાં ધનુ ઈન્દ્રનાં અણગણ્યાં ખેંચાઈ કેવાં રહ્યાં
સાતે રંગ સહાસ રાસ રમતાં આ તાંડવી તાલમાં
કોની છે મગદૂર કે ઉર ધરે આ ધોધધારા તળે
એના ઘોર નિનાદ પાસ જમશા વ્યાઘ્રો ય જાતાં છળે
ને એની નિકટે અહીં ભૂલ થકી આવેલ આ નર્મદા
ભાગે ફાળ ભરી ત્વરી હરણની ફાળે તજી આ દિશા
सुरपाणनो धोध
आ क्यांथी गगडाट अंबर महीं ना मेघखंडे दीसे
वा माझा मूकी सिंधु फाळ भरतो आवे धसी आ दिशे
के विंध्याचळना भयानक वने त्राडी रह्यो केसरी
प्हाडो ये धडके भराय फटके फाटी पडे दिग्गजो
के आ प्हाडी प्रदेशमां अरिदलो बे सामसामां अड्यां
खाईमां लई आशरो खडकना ओथा तळे मोरचा
मांडी भीषण तोपना मुख थकी वर्षावतां मोतने
तेनो आ धडुडाट नाद पडघा पाडे वनेथी वने
ना ए तो सुरपाणनो अहीं कने गाजी रह्यो धोधवो
वेगी वारिप्रवाह साथ भूसका प्हाडो थकी मारतो
चूरा वज्जर शैलनां करी तळे पाताळ ढंढोळतो
निद्राने झबकावतो हरि तणी त्यां शेषशय्या महीं
पेलो ए रविबिंबथी झगमगी ऊठेल सामो धसे
शुं ए मंत्रविमुक्त उग्र धसतुं ब्रह्मास्त्र साक्षात् हशे
मांडी मीट शके न नेत्र कपरो आ तेज अंबार शो
थंभी जाय पदो सकंप जतने एनी समीपे जतां
ऊडे शीकर श्वेत धुम्मस रचे मध्यान्ह वेळा छतां
अंगे अंगे न्हवाडतां मृदुल ने शीळां रुचे झीलवां
जो तेमां धनु ईन्द्रनां अणगण्यां खेंचाई केवां रह्यां
साते रंग सहास रास रमतां आ तांडवी तालमां
कोनी छे मगदूर के उर धरे आ धोधधारा तळे
एना घोर निनाद पास जमशा व्याघ्रो य जातां छळे
ने एनी निकटे अहीं भूल थकी आवेल आ नर्मदा
भागे फाळ भरी त्वरी हरणनी फाळे तजी आ दिशा
Surapanano Dhodha
A kyanthi gagadat anbar mahin na meghakhande dise
Va maza muki sindhu fal bharato ave dhasi a dishe
Ke vindhyachalana bhayanak vane tradi rahyo kesari
Phado ye dhadake bharaya fatake fati pade diggajo
Ke a phadi pradeshaman aridalo be samasaman adyan
Khaiman lai asharo khadakana otha tale moracha
Mandi bhishan topana mukh thaki varshavatan motane
Teno a dhadudat nad padagha pade vanethi vane
Na e to surapanano ahin kane gaji rahyo dhodhavo
Vegi varipravah sath bhusaka phado thaki marato
Chura vajjar shailanan kari tale patal dhandholato
Nidrane zabakavato hari tani tyan sheshashayya mahin
Pelo e ravibinbathi zagamagi uthel samo dhase
Shun e mantravimukta ugra dhasatun brahmastra sakshat hashe
Mandi mit shake n netra kaparo a tej anbar sho
Thanbhi jaya pado sakanpa jatane eni samipe jatan
Ude shikar shvet dhummas rache madhyanha vela chhatan
Ange ange nhavadatan mrudul ne shilan ruche zilavan
Jo teman dhanu indranan anaganyan khenchai kevan rahyan
Sate ranga sahas ras ramatan a tandavi talaman
Koni chhe magadur ke ur dhare a dhodhadhara tale
Ena ghor ninad pas jamasha vyaghro ya jatan chhale
Ne eni nikate ahin bhul thaki avel a narmada
Bhage fal bhari tvari haranani fale taji a disha
Surapāṇano dhodha
Ā kyānthī gagaḍāṭ anbar mahīn nā meghakhanḍe dīse
Vā māzā mūkī sindhu fāḷ bharato āve dhasī ā dishe
Ke vindhyāchaḷanā bhayānak vane trāḍī rahyo kesarī
Phāḍo ye dhaḍake bharāya faṭake fāṭī paḍe diggajo
Ke ā phāḍī pradeshamān aridalo be sāmasāmān aḍyān
Khāīmān laī āsharo khaḍakanā othā taḷe morachā
Mānḍī bhīṣhaṇ topanā mukh thakī varṣhāvatān motane
Teno ā dhaḍuḍāṭ nād paḍaghā pāḍe vanethī vane
Nā e to surapāṇano ahīn kane gājī rahyo dhodhavo
Vegī vāripravāh sāth bhūsakā phāḍo thakī mārato
Chūrā vajjar shailanān karī taḷe pātāḷ ḍhanḍhoḷato
Nidrāne zabakāvato hari taṇī tyān sheṣhashayyā mahīn
Pelo e ravibinbathī zagamagī ūṭhel sāmo dhase
Shun e mantravimukta ugra dhasatun brahmāstra sākṣhāt hashe
Mānḍī mīṭ shake n netra kaparo ā tej anbār sho
Thanbhī jāya pado sakanpa jatane enī samīpe jatān
Ūḍe shīkar shvet dhummas rache madhyānha veḷā chhatān
Ange ange nhavāḍatān mṛudul ne shīḷān ruche zīlavān
Jo temān dhanu īndranān aṇagaṇyān khenchāī kevān rahyān
Sāte ranga sahās rās ramatān ā tānḍavī tālamān
Konī chhe magadūr ke ur dhare ā dhodhadhārā taḷe
Enā ghor ninād pās jamashā vyāghro ya jātān chhaḷe
Ne enī nikaṭe ahīn bhūl thakī āvel ā narmadā
Bhāge fāḷ bharī tvarī haraṇanī fāḷe tajī ā dishā
Source : પૂજાલાલ દલવાડી